Thanh minh trong tiết tháng 3 là gì? Tảo mộ, Đạp thanh là gì?

1. Thanh minh trong tiết tháng 3 là gì?

Tiết Thanh minh là một trong 24 tiết khí hàng năm của Trung Quốc, thường xuất hiện vào cuối tháng 2 hoặc đầu tháng 3 Âm lịch (tương đương tháng 4 hoặc tháng 5 Dương lịch) và kéo dài khoảng 15-16 ngày cho đến khi tiết khí Cốc Vũ bắt đầu. Đây là khoảng thời gian chuyển tiếp từ mùa xuân sang mùa hè, khi thời tiết trở nên mát mẻ và sáng sủa.

Từ “thanh” trong tiết Thanh minh có nghĩa là “khí trong”, còn từ “minh” có nghĩa là “sáng sủa”. Chính vì vậy, người xưa thường gọi tiết này là “Tết tháng 3”. Đoạn văn từ Truyện Kiều của Nguyễn Du cũng gợi lại hình ảnh của tiết Thanh minh trong câu “Thanh minh trong tiết tháng 3, Lễ là tảo mộ, hội là đạp thanh”, thể hiện sự tôn vinh và tưởng nhớ đến tổ tiên trong ngày lễ này.

Tết Thanh minh đã trở thành một ngày lễ quan trọng và ý nghĩa trong văn hóa Trung Quốc, nơi mọi người hướng về cội nguồn và tỏ lòng thành kính tới ông bà và tổ tiên của gia đình. Trong ngày này, các gia đình thường thực hiện các hoạt động như đi tảo mộ, cắt cỏ, dọn dẹp, sửa sang, và đắp thêm đất lên phần mộ chưa xây để tưởng nhớ và tri ân đến những người thân đã khuất. Điều này thể hiện lòng thành kính và tôn trọng đối với tổ tiên và là một dịp để củng cố tình cảm gia đình.

2. Tảo mộ là gì?

3. Đạp thanh là gì?

Hội đạp thanh là một nghi lễ và truyền thống có nguồn gốc từ triều đại Trung Quốc xưa, liên quan chặt chẽ đến Hiên Viên Hoàng Đế – vị vua có đóng góp lớn vào sự phát triển của nền văn minh Trung Quốc thời viễn cổ. Theo truyền thuyết, ngày đầu tiên của tháng 3 Âm lịch là ngày Hiên Viên Hoàng Đế ra đời. Vì vậy, người Trung Quốc xưa đã lựa chọn ngày này để cúng bái tổ tiên và tạo ra Tết Thượng tị.

Tết Thượng tị, còn gọi là Tết Đầu xuân hay Tết Tiên ti, là một dịp quan trọng trong nền văn hóa Trung Quốc, khi mọi người tới bờ sông phía Đông để tắm gội và cầu mong cuộc sống hạnh phúc hơn. Ngày này trở thành cơ hội tuyệt vời cho nam thanh nữ tú giao lưu, kết duyên và bày tỏ tình cảm với người mình yêu thương. Tết Thượng tị được xem như ngày lễ tình nhân của thời xưa.

Tuy nhiên, trong đời Tống, tư tưởng Nho giáo trở nên nghiêm khắc hơn về quan hệ nam nữ, nên Tết Thượng tị đã thay đổi thành ngày nam nữ du xuân. Từ đó, cái tên “hội đạp thanh” được ra đời. Trong tiếng Hán, “đạp” có nghĩa là giẫm lên và có nghĩa khác là du ngoạn, còn “thanh” có nghĩa là cỏ hoặc có thể hiểu là thanh khiết, mát mẻ, trong lành. Như vậy, hội “đạp thanh” có thể hiểu là ngày trai gái thưởng ngoạn mùa xuân và hành động này thường được thể hiện bằng việc đạp lên những bãi cỏ xanh mướt.

Với quốc gia xem Tết Thanh minh là quốc lễ như Trung Quốc, hội đạp thanh trở thành cơ hội để người dân cùng nhau du xuân, thưởng ngoạn hoa và tham gia vào các trò chơi truyền thống như đá cầu, đu quay, bắn tên và đặc biệt là trò thả diều. Đây là một dịp vui tươi, hào hứng và đoàn kết trong cộng đồng.

Tuy nhiên, tại Việt Nam, Tết Thanh minh không được xem là quốc lễ, nhưng vẫn là một ngày lễ quan trọng đối với người dân Việt. Thông thường, người Việt đi tảo mộ hoặc bày mâm cúng tổ tiên tại nhà vào ngày này. Tuy không có ngày hội đạp thanh như tại Trung Quốc, Tết Thanh minh vẫn là dịp để tôn vinh và tri ân tổ tiên, đồng thời tạo nên không khí trang trọng và yên bình trong gia đình.

4. Tết Thanh minh ở một số nước:

4.1 Trung Quốc:

Tiết Thanh minh ở Trung Quốc là một dịp đặc biệt và quan trọng. Đây là một trong những ngày lễ quốc gia ở Trung Quốc, Đài Loan, Hồng Kông và Ma Cao. Tiết Thanh minh thường rơi vào khoảng cuối tháng 3 hoặc đầu tháng 4 theo lịch Dương lịch.

Trong ngày Tết Thanh minh, người dân Trung Quốc thực hiện nghi lễ tảo mộ và cúng bái tổ tiên, tương tự như tập tục của người Việt Nam. Các nghĩa trang và nơi an nghỉ của tổ tiên trở nên đông đúc và tấp nập. Người Trung Quốc tin rằng đây cũng là dịp để kết thúc nỗi buồn và mở ra hy vọng mới, đánh dấu sự khởi đầu mới của mùa xuân.

Ngoài việc tảo mộ, Tiết Thanh minh cũng là dịp để tham gia các hoạt động vui chơi, giải trí. Các trò chơi thể thao như đá banh đá cầu rất phổ biến trong ngày này. Thả diều cũng là một hoạt động được ưa thích, nhất là trong bầu không khí mát mẻ của mùa xuân.

Đặc sản ẩm thực cũng là một phần không thể thiếu trong Tiết Thanh minh của người Trung Quốc. Bánh Thanh đoàn tử là một món ăn truyền thống đặc biệt của ngày này, được làm từ nước ép cỏ mọng và bột nếp, bên trong là đậu xanh và mỡ lợn. Ngoài ra, bánh cuộn thừng là một món ăn chiên phổ biến, có nhiều cách làm tùy theo vùng miền.

Trong Tiết Thanh minh, ốc là món ăn phổ biến bởi đây là mùa ốc sắp sinh sản. Một câu cửa miệng truyền thống là “Thanh minh ăn ốc, không cần ăn ngỗng”. Ốc được chế biến thành nhiều món ngon như xào hành gừng, nấu rượu, hấp xì dầu, trộn hay làm tái. Ngoài ra, người dân còn ăn trứng gà, bánh bông lan và bánh kẹp vào ngày lễ này.

Tóm lại, Tiết Thanh minh ở Trung Quốc là một ngày lễ quan trọng và mang ý nghĩa sâu sắc trong văn hóa dân gian. Người dân thực hiện các nghi lễ cúng bái tổ tiên, tham gia các hoạt động vui chơi, giải trí và thưởng thức các món ăn truyền thống đặc biệt. Đây là dịp để kết nối với quá khứ, đoàn tụ gia đình và tri ân ông bà, tổ tiên.

4.2 Nhật Bản:

Tiết Thanh minh ở Nhật Bản có nguồn gốc lâu đời, được tổ chức từ thế kỷ thứ 8. Từ năm 1868, ngày Thanh minh đã trở thành ngày nghỉ quốc lễ chính thức tại Nhật Bản. Trong ngày này, người dân thường đến chùa hoặc đền Shinto để cầu nguyện và cầu khấn.

Trong tiếng Nhật, lễ Thanh minh được gọi là “Shunbun No Hi” hay “Higan”, có nghĩa là thế giới khác hoặc cõi Niết Bàn. Theo truyền thuyết, vào ngày Thanh minh, thời gian của ngày và đêm là cân xứng, Đức Phật sẽ hiện ra để cứu rỗi những linh hồn lạc lối và giúp họ vượt qua bể khổ, trở về cõi Niết Bàn. Đây là một dịp đáng quý và hạnh phúc trong văn hóa Nhật, cũng như là thời điểm để con cháu thăm viếng mộ tổ tiên, giống như trong nhiều quốc gia khác.

Tiết Thanh minh cũng là lúc hoa anh đào nở rộ tại Nhật Bản, đánh dấu sự bắt đầu của mùa xuân. Chính phủ Nhật Bản coi đây là dịp để ngắm thiên nhiên và sự sống. Trong ngày lễ này, các gia đình thường mặc kimono truyền thống và ôm hộp gỗ trong tay khi đi ngắm hoa anh đào. Người Nhật còn thưởng thức những món ăn đặc trưng như bánh nếp hay bánh đậu đỏ, có hương vị thơm ngon và đặc biệt.

Tóm lại, Tiết Thanh minh là một dịp lễ truyền thống quan trọng ở Nhật Bản, nơi người dân thực hiện các nghi lễ tôn kính tổ tiên, cầu nguyện và thưởng thức vẻ đẹp của thiên nhiên, đặc biệt là hoa anh đào nở rộ trong mùa xuân.